Hayat Sigortası Beyan Yükümlülüğü İfa Şekli
Bir önceki yazımızda beyan yükümlülüğünden bahsetmiştir. Bu beyan yükümlülüğün ifa edilme şekli ve zamanına değinmek gerekirse;
Beyan yükümü ifa edilirken bu ifa sözlü yapılabileceği gibi sigortacı tarafından hazırlanan listesinin doldurulup imzalanması şekli ile de yapılabilir. Yine bunlarla her iki yöntem birlikte kullanılarak ya da sigorta ettiren kişinin doktor muayenesine gitmesi talep edilerek de gerçekleştirilebilir. Bu yöntemler esasen ileride doğacak bir anlaşmazlık halinde ispat için önemli olacaktır. Beyan yükümünün sözlü yapılmasında sigorta ettiren, rizikonun meydana gelmesine etki edebilecek tüm faktörleri kendisi bildirir. Ancak bu usulde sigorta ettirenin riski etkileyebilecek tüm hususları bilmesi mümkün olmayabilir. Örneğin taşıdığı ancak fiziksel olarak o ana kadar farkında olmadığı bir hastalığa sahip olması mümkün olabilir. Sigortacının hazırladığı listenin doldurulmasında da sigortacı, riske etki edeceğini düşündüğü faktörleri kendisi belirlemiştir ve liste olarak sigorta ettirene sorar.
TTK’da beyan görevinin ifası için;
TTK m. 1436/1’de “Sigortacı sigorta ettirene, cevaplaması için sorular içeren bir liste vermişse, sunulan listede yer alan sorular dışında kalan hususlara ilişkin olarak sigorta ettirene hiçbir sorumluluk yüklenemez” şeklinde düzenlenmiştir.
Öte yandan m. 1435/1’de “Sigorta ettiren sözleşmenin yapılması sırasında bildiği veya bilmesi gereken tüm önemli hususları sigortacıya bildirmekle yükümlüdür” şeklinde düzenlenerek sigortacının listesinde sormamış soruları da beyan yükümüne dahil etmiş görünmektedir.
Ancak TTK m. 1436/1’e göre, “Sigortacı sigorta ettirene, cevaplaması için sorular içeren bir liste vermişse, sunulan listede yer alan sorular dışında kalan hususlara ilişkin olarak sigorta ettirene hiçbir sorumluluk yüklenemez; meğer ki, sigorta ettiren önemli bir hususu kötü niyetle saklamış olsun.” Yani, sigortacı tarafından listede yer almayan bir husus sigorta ettiren tarafından bilinse bile kötü niyetle saklandığı ispat edilmedikçe sigorta ettiren açısından herhangi bir hak kaybına neden olamayacaktır.
Hayat sigortasında yaşama yahut ölme ihtimali bir yerde de hayat sigortasının mantığını oluşturmaktadır. Dolayısıyla sigortalının yaşı oldukça önemlidir. En çok uyuşmazlık yaşanan hususlardan birisi anlaşılacağı üzere sağlık beyanıyla ilgili kısımdır.
Sağlık beyanında sigortalının geçirdiği ameliyatlar, hastalıklar, genetik rahatsızlıklar ve aile fertlerinde bu nedenle geçirilen hastalıklar, düzenli kullanılan ilaçlar, psikolojik rahatsızlıklar, taşıyıcı hastalığı olup olmadığı, alkol ve sigara kullanıp kullanmadığı gibi hususlar liste halinde sorulmaktadır. Buna ek olarak, sigortacı tarafından sigortalının sağlık durumu ile ilgili hekim, hastane, sağlık kuruluşları ve diğer sigorta şirketlerindeki bilgi, belge ve kayıtlara ulaşılabilmesine sigortalının onay verdiğine dair beyanın bulunduğu bir bölüme de yer verilmektedir. Sigortacının, soru listesinde sigortalının verdiği cevaplara bakarak beyan edilen hususlar hakkında ayrıntılı tıbbi bilgi alması ve riski üstlenip üstlenmemeye karar vermesi bakımından bu bölüm önemlidir.
Diğer yandan, rizikonun gerçekleşmesi halinde ve sigortacının bu rizikonun beyan yükümlülüğünün ihlalinden, örneğin hastalığın bildirilmemesinden vs. kaynaklandığı şüphesi varsa bu şüphenin aydınlatılması bakımından da sözleşmede yer alan bu bölüm oldukça önemli hale gelmektedir. Yukarıda da değindiğimiz gibi bu hususların belirlenmesi, ispat yükünün yerine getirilmesi bakımından oldukça önemlidir.
