Davadan feragat nedir?
Davadan feragat, davaya son veren taraf işlemlerindendir.
6100 sayılı HMK m. 307 feragat kavramını “Feragat, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir” şeklinde tanımlanmıştır. Yani davadan feragat, davacı yanın taleplerinden tek taraflı irade beyanı ile davalının veya mahkemenin rızası aranmadan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir. Davadan feragatin konusu, HMK m. 307’de yukarıda da belirttiğimiz üzere talep sonucudur. Feragat beyanı derdest bir davada yapılabileceği için, en erken dava açıldıktan sonra, en geç ise hükmün kesinleşmesine kadar olan zaman diliminde de yapılabilir. Davanın geri alınması ve davadan feragat farklı kavramlardır. Davanın geri alınmasında davalının açık rızası aranır ve esas haktan vazgeçme söz konusu değildir. Haliyle geri alınan dava tekrar açılabilir.
Davadan feragat beyanının sonuçları;
- Feragat esas haktan vazgeçme sonucunu doğurur.
- Davayı sona erdirir,
- Kesin hükmün hukuki sonuçlarını doğurur.
Yani feragat beyanı ile davacı hem davadan hem de davaya bağlı olan söz konusu haktan vazgeçmektedir. Bu nedenle feragat nedeniyle reddine karar verilen davanın tarafları, konusu, sebebi aynı olacak şekilde tekrar açılması mümkün değildir.
Hizmet Tespit Davası Bakımından Feragat
Yukarıda açıklananların aksine bazı davalarda feragat hakkının sınırlandırılması söz konusudur. Bunlardan biri de hizmet tespit davasıdır.
Hizmet tespit davasının amacının ve konusunun, çalışmalarının karşılığı olan sosyal güvenlik hakkının korunması olduğundan; bu nedenle feragat etmekle davacının sadece açtığı davadan değil sigortalı olduğunun tespitinden ve haliyle sosyal güvenlik hakkından vazgeçmekte olduğundan; bu nitelikteki bir feragatin Anayasa’da yer alan ilkelere aykırı olduğundan ve 2926 sayılı Kanun’un 5. maddesindeki emredici hükümlere aykırı olduğu olduğundan mümkün değildir. Keza yargıtay kararları da bu yöndedir. Usul hukukumuzda kural olarak hüküm kesinleşinceye kadar her davadan feragat edilebilir. Ancak bazı istisna hallerinde feragat davayı sona erdirmez. Bazı durumlarda hakim feragat olmasına rağmen davaya devam etmekle yükümlüdür. Söz konusu istisnalardan biri de bahsettiğimiz gibi sosyal sigortalılık süresinin tespiti için açılan hizmet tespiti davalarıdır. Yani sigortalılık hakkından feragat edilemez. Kamu düzenini ilgilendiren bu tür tespit davalarında hakimin feragat nedeniyle davayı reddetmeyip özel duyarlılık göstererek delilleri kendiliğinden toplaması ve sonucuna göre karar vermesi gerekir.
