Tek taraflı ve çift taraflı trafik kazalarında destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilmektedir.Türk Ticaret Kanunu ise bu durumu aşağıdaki şekilde tanımlamıştır;
” Sigorta sözleşmesi, sigortatacının bir prim ücreti, menfaatini zarara uğratan tehlikenin tehlikesi, rizikonun, şu anda gelmesi halinde bunu tazmin etmeyi ya da…. bir para ödemeyi veya diğer edeceği bulunmayı yükümlendiği takdirdedir . ”
Yukarıdaki tanıma göre sigortacı, prim karşılığında sigortalının bir menfaatinin zarara uğraması halinde bunu tazmin etmeyi yüklenmektedir. Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası sözleşmesi araç işleteni ile sigortacı arasında imzalanmakta ve Karayolları Trafik Kanunun 91. Maddesi uyarınca, motorlu aracın işletilmesi sırasında, üçüncü şahısların ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğraması tehlikesine karşı işletenlerin muhatap olabileceği tazminat ödemelerini –manevi tazminat hariç- teminat altına almaktadır.
Bir trafik kazasından zarar gören üçüncü kişi;
- Kusursuz sorumluluk prensipleri uyarınca araç işletenine,
- Kusuruna göre araç sürücüsüne,
- İşletenin karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortacısına,
- Ve şartlar oluşmuşsa güvence hesabına zararın tazmini için başvurabilir.
Yani sigortacı işletenin üçüncü kişilere vermiş olduğu zararı teminat altına almıştır. İşleten ile sürücünün farklı kişiler olması halinde sigortacı her ikisini de değil sadece işleteni teminat altına alır.
İşleten Kavramı
Yukarıdaki açıklamalarımız düşünüldüğünde işleten kavramının açıklanması gerekliliği görülecektir. İşleten, Karayolları trafik kanununda;
‘’ Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır. ’’
Yani yapılmış olan tanıma göre işleten genellikle araç malikidir. Ancak araç işleteni ve araç sürücüsü aynı kişiler olabileceği gibi farklı kişiler de olabilmektedir.
Görüleceği üzere karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası aracın trafik kazasına karışması sonrasında üçüncü kişilerin araç malikine (işletenine)yöneltebileceği maddi tazminat taleplerini teminat altına alarak araç işleten (maliki) açısından bir koruma sağlamaktadır. Araç sürücüsünün araç maliki olmaması halinde araç sürücüsüne karşı üçüncü kişilerin yöneltebileceği talepler sigortacı tarafından teminat altına alınmamıştır.
Çıkarılacak en önemli sonuç “Araç sürücüsü başkasının mülkiyetinde bulunan bir araç ile üçüncü kişilere zarar verirse üçüncü kişiler kusuru oranında araç sürücüsünden maddi ve manevi tazminat talep edebilmektedirler. Yine üçüncü kişiler sürücünün kusuru oranında araç işletenine veya araç malikinin karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortacısına başvurarak maddi zararının tazminini isteyebilirler.” Bu durumda zararı tazmin eden sigortacı kazaya sebebiyet veren araç işleteni olmayan araç sürücüsüne kusuru oranında rücu edebilmektedir.
Araç işleteninin yani araç sahibinin aynı zamanda sürücü olduğu bir trafik kazasında ise üçüncü kişilere ödeme yapan sigortacı, işletene ancak belirli şartlar halinde örneğin sigortalının kastı ya da ağır kusuru, aracın alkollü ya da uyuşturucu madde etkisi altındayken kullanılması vb. haller halinde rücu edebilmekte araç işleteni (maliki) %100 kusurlu dahi olsa sigortacı araç malikine rücu edememektedir.
