Maddi ve Manevi Tazminat Davasını Kimler Açabilir?
Tazminat davasını, haksız fiil veya eyleme muhatap olan kişiler açabilir.
Tazminat nedeni, hukuka aykırı işlenen bir fiil nedeniyle örneğin trafik kazasında bir kişinin ölümü söz konusu olmuş ise, ölenin destekte bulunduğu yakınları da maddi tazminat davası açabilirler. Ölüm nedeniyle açılan maddi tazminat davalarında hükmedilen tazminata ise, “destekten yoksun kalma tazminatı” denilmektedir. Ölen kişinin eşi, çocukları, anne-babası veya ölenin kendisine destekte bulunduğunu ispat edebilen herkes maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Ölenin herhangi bir desteği olmamasına rağmen ölümden üzüntü duyan birinci derece yakınları da manevi tazminat davası açabilirler. Ancak yaralanma halinde ise, yaralananın yakınlarının maddi tazminat isteme hakları yoktur. Ancak, yaralanma ağır bedensel zarar meydana getirmişse özellikle uzuv kaybı meydana gelmişse yaralananın yakınları da manevi tazminat talep edebilir .
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Kime Karşı Açılır?
Maddi ve manevi tazminat davası, ölüm, yaralanma veya başkaca maddi zarara neden olan eylem veya fiili gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişilere karşı açılır.
Haksız fiillerde, haksız fiili gerçekleştiren kişiye karşı tazminat davası açılır. Ancak, bazen haksız fiili işleyen kişi ile birlikte tazminat sorumlulukları olan bazı kişiler de bulunabilir. Örneğin, haksız fiili işleyen kişi ile iş ilişkisi olan işveren iş nedeniyle üçüncü kişiye verilen zarardan sorumludur. Yine, trafik kazası ile üçüncü kişiye zarar veren aracın şoförü ile birlikte aracın sahibi de sorumludur. Bu duruma borçlar hukukunda tehlike sorumluluğu denilmektedir.
Motorlu aracın işletilmesi sırasında bir kimsenin ölmesi, yaralanması veya eşyanın zarara uğramasına neden olursa tazminat hukuku gereği ilgililerin tazminat sorumluluğu vardır. Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası, aracın sürücüsü, işleteni, sahibi ile aracı sigortalayan sigorta şirketine karşı birlikte veya ayrı ayrı açılabilir.
Doktor hatası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası, hatayı yapan doktora, doktorun çalıştığı hastaneye veya sağlık kuruluşuna, doktor Sağlık Bakanlığı bünyesinde çalışıyorsa bakanlığa karşı, bir üniversite veya vakıf hastanesinde çalışıyorsa ilgili vakfa veya üniversiteye tazminat davası açılabilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl ve Nerede Açılır?
Maddi ve manevi tazminat davası, tüm davalar için yetkili yer olan davalının ikametgahında, davalı tüzel kişi (şirket, vakıf, dernek, üniversite vs.) ise tüzel kişinin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılabilir. Davalı sayısı birden fazla ise, tazminat davası herhangi birinin yerleşim yerinde açılabilir.
Sözleşmenin ihlali nedeniyle açılacak tazminat davaları, yukarıdaki yetkili mahkemelerde açılabileceği gibi sözleşmenin ifa edileceği yerdeki asliye hukuk mahkemesinde de açılabilir.
Haksız fiil (trafik kazası, iş kazası, doktor hatası vs.) nedenine dayalı maddi ve manevi tazminat davası, yukarıda belirttiğimiz genel yetkili mahkemelerde açılabileceği gibi;
- Haksız fiilin işlendiği yer mahkemesinde,
- Zarar haksız filin işlendiği yerden başka bir yerde meydana gelmişse, zararın meydana geldiği yerde,
- Haksız fiillerde zarar görenin ikametgahında da tazminat davası açılabilir.
Ticari bir iş veya işlemden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları açısından görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir.
Manevi Tazminat
Manevi tazminat, ancak kişilik değerleri saldırıya uğrayan kişinin isteyebileceği bir tazminat türüdür. Kişilik değerleri, bireyin kişilik haklarını meydana getirmekte olup kanunda tanımlanmamış olmakla birlikte Yargıtay kararlarına göre manevi tazminata konu olabilecek kişilik hakları şunlardır:
- Kişinin yaşamı (Örneğin, babası öldürülen kişinin manevi tazminat hakkı vardır),
- Kişinin sağlığı (Örneğin, doktor hatası nedeniyle zarar gören kişi manevi tazminat talep edebilir),
- Kişinin vücut bütünlüğü (Örneğin, iş kazası nedeniyle kolu kopan kişi manevi tazminat talep edebilir),
- Kişinin ruh bütünlüğü (Örneğin, aleyhine suç işlenmesi vb. nedeniyle ruh sağlığı etkilenen kişi manevi tazminat isteyebilir),
- Müdahale edildiğinde kişinin üzüntü veya elem duymasına yol açan diğer fiziki, duygusal ve sosyal kişilik değerleri.
