Araç değer kaybı trafik kazası sonraları dikkat çeken bir kavramdır. Araç değer kaybı söz konusu olduğunda temel olarak herhangi bir şekilde hasar gören bir aracın kaza öncesi ve sonrası durumu nitelendirmesinden ve değerlendirilmesinden bahsedilir. Araç değer kaybı esasen hasar alan ve bu hasar itibariyle onarım, bakım, tadilat vb. işlemlerden geçen bir aracın artık ikinci el piyasasındaki değerini ifade eden bir kavram niteliğini taşımaktadır. Başka bir ifadeyle kaza geçirdikten sonra hasar almış bir araç, ne kadar iyi bir şekilde tamir edilmiş olursa olsun, değerinde mutlak bir düşüş yaşayacaktır.
Araç Değer Kaybı Nedir?
Araç değer kaybı sigorta ve sigorta şirketleri açısından pek çok farklı yönden ele alınmaktadır; ancak hasar değer kaybı detaylarına girilmeden önce değer kaybı kavramını biraz daha yakından incelemek ve anlamak gerekir. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası altında sigortacı, kaza esnasında hatalı olan araç sahibinin sorumluluklarına müteselsilen, yani zincirleme olarak ortak olmaktadır. Türk Ticaret Kanununun 1409. maddesine göre ise trafik kazası esnasında değer kaybı oluşması durumunda kusurlu olan tarafa bağlı olan trafik sigortası kurumu, hem kaza dolayısıyla meydana gelen hasarı ve zararı karşılamakla, hem de doğrudan zarar olarak kabul gören değer kaybını telafi etmekle yükümlü olur. Karayolları Trafik Kanununun 85. maddesine göre de aracın bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olur. Tabii ki değer kaybı pek çok farklı faktöre ve etmene göre değişkenlik gösterebilmektedir.
Değer Kaybı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Araç değer kaybının düşünebilmesi için aracın ikinci el piyasasına düşmüş olması gerekir. Aracın ikinci el piyasasında satışı esnasında her şeyden önce aracın eski sahibinin dürüstlük ilkesi çerçevesinde alıcıya ifade vermesi gerekmektedir. Buradaki ifadeden kasıt, aracın bu zamana kadar geçirmiş olduğu kazalar ve almış olduğu hasarların açık bir şekilde belirtilmesi ve alıcıya veya taşıtı satacak olan aracı kuruma iletilmesidir. Bunun akabinde alıcı, değer kaybı sorgulama talebinde bulunarak ilgili aracın sigorta kayıtlarını sorgulatarak tüm hasarları ve kaza geçmişini öğrenebilir. Yine benzer sonuçlara ulaştıracak olan değer kaybı ekspertizi için bir başka seçenek de alanında uzman ve yetkili bir araç servisinden inceleme talep etmektir. Her iki yöntem sonucunda da aracın hasarlı olup olmadığı ortaya çıkmış olacaktır. Bu noktada birincil tamir masraflarına ek olarak ikinci el satış sırasında bahsi geçen değer kaybı tazmininin olağan bir durum olduğunu söyleyebiliriz.
Bu bilgiler ışığında araç değer kaybı hesaplama söz konusu olduğunda yine pek çok farklı faktörün etkisinin olduğunu söylemek mümkün. Bununla birlikte bu faktörler, kimi zaman aracın kendisinden, kimi zaman da aracın kullanım şeklinden doğabilmektedir. “Araç değer kaybı nasıl alınır?” sorusuna her ne kadar keskin hatlarla bir cevap vermek mümkün olmasa da üretim yılı, aracın kilometresi, hasar geçmişi ve hasarların niteliği, aracın markası ve modeli, trafiği çıkış tarihi ve pazar değeri gibi değişkenlerin rol oynadığını söylemek doğru olur. Gerek yargı kararları, gerek mevzuat açısından olsun, değer kaybı sigortaların teminatları kapsamında bulunmaktadır. Az önce bahsetmiş olduğumuz değişkenler ve bazı durumlarda daha fazlası, aracın değer kaybı hesaplanmasında önemli bir dayanak oluşturur.
